چکيده مقالات برگزيده براي ارائه به صورت سخنراني

v    اصول تعيين ژئوئيد دقيق در ايران ؛ بررسي مشکلات، راهکارها و کاربردها

دکتر رامين کيامهر

عضو هيئت علمي گروه نقشه برداري  دانشگاه زنجان

پست الکترونيکي: ramin@infra.kth.se، وب سايت www.kiamehr.com

چکيده: در مقاله حاضر اصول کلي تعيين ژئوئيد و خصوصاً روش تعيين مدل جديد ژئوئيد جاذبي ايران  (IRG04) مورد بررسي قرار ميگيرد. در ادامه مشکلات و راهکارهاي اجرايي براي بهبود دقت ژئوئيد در ايران بررسي ميگردد.در اين مقاله چندين نمونه از کاربردهاي عيني ژئوئيد در نقشه برداري، ژئودزي، ژئوفيزيک، ناوبري و صنايع دفاعي تشريح ميگردد.    

 از سال 1363 مدلهاي متعدد ژئوئيد جاذبي براي کشور ايران تعيين گرديده است. اخيرا بر اساس ارزيابي هاي انجام گرفته از طريق مدل ژئوئيد هندسي که از طريق تلفيق داده هاي سيستم تعيين موقعيت جهاني (GPS)  و ترازيابي  انجام شد, مشاهده گرديد که دقت مدلهاي ژئوئيد جاذبي موجود کشور مشابه و يا در مواردي کمتر از مدلهاي ژئوئيد جهاني است که در حال حاضر در دسترس عموم قرار دارد. به منظور استفاده از پتانسيل داده هاي جديد ماهواره اي اخيرا، مدل جديد ژئوئيد جاذبي براي ايران از طريق جمع آوري و تلفيق اطلاعات داده هاي موجود گراني کشور (از منابع مختلف؛ جديدترين مدل ژئوئيد جهانيGRACE  و همچنين مدل دقيق جهاني توپوگرافي SRTM بروش  (Least-Squares Modification of Stockes’s) تعيين گرديد. در حين اين تحقيق ابتدا بانک جديد اطلاعات داده هاي جاذبي کشور از منابع گوناگون داخلي و خارج تهيه شد و داده هاي اشتباه از طريق روش  (Least-Squares Collocation) مورد ارزيابي قرار گرفت و حذف گرديد.  شبکه داده هاي گراني با تفکيک 90 ثانيه از تلفيق داده هاي زميني با تلفيق داده هاي ارتفاع سنجي ماهواره اي (Satellite Altimetry) و داده هاي گراني بکار رفته در مدل EGM96 در محدوده تا 3 درجه خارج از مرزهاي کشور تعيين شد. مدل ارتفاعي SRTM با قدرت تفکيک بهتر از100 متر، در ابتدا از نظر دقت مطلق در ايران مورد ارزيابي قرار گرفت و کليه مناطق داراي گپ از طريق تلفيق اطلاعات اين مدل با مدلهاي جاني ديگر کامل گرديد. اين مدل در مرحله انترپلاسيون داده اي گراني و همچنين اعمال تصحيح توپوگرافي مدل جديد ژئوئيد ايران مورد استفاده قرار گرفت. همچنين آخرين مدل جهاني ژئوئيد از سيستم ماهواره اي GRACE (GGM02S) در اين تحقيق براي تلفيق اطلاعات زميني و ماهواره اي استفاده گرديد. ارزيابي انجام گرفته بر روي نتايج مدل جديد جاذبي ايران که از تلفيق داده هاي سيستم تعيين موقعيت جهاني (GPS) و ترازيابي انجام گرفت، حصول به دقت مطلق و نسبي حدود 27 سانتيمتر وppm   3.8(ميليمتر در کيلومتر) تائيد مينمايد. اين دقت در مقايسه با دقت حاصل از مدل ترکيبي GRACE-GGM02C بهبود دقتي را بيشتر از چهار برابراز نظردقت نسبي  تائيد ميکند. ضمنا در مقايسه با مدلهاي منتشر شده  ژئوئيد جاذبي کشور، مدل جديد  دقت نسبي در حد چهار برابر بهتر را ارائه ميدهد. علت بهبود کيفيت مدل جديد را ميتوان در استفاده از داده هاي گراني نسبتا کامل و عاري از اشتباه, استفاده از مدلهاي جديد و دقيق جهاني توپوگرافي و ژئوئيد و همچنين قابليت ويژه اساس روش تبديل کمترين مربعات رابطه استوکس در تلفيق بهينه داده هاي ناهمگون از طريق دادن وزن مناسب به مجموعه داده ها و کاهش خطاي برش در رابطه استوکس تفسير کرد.

v    قابليتهاي تصاوير ماهواره اي در مانيتورينگ سيلاب و تخمين مساحت زمينهاي کشاورزي آسيب ديده از سيل

موسي ساعي جمال آباد

کيلومتر 8 جاده ميانه، گروه نقشه برداري، دانشکده فني، دانشگاه زنجان، زنجان، تلفن : 5152224-0241

Email: saei@mail.znu.ac.ir  , b_saeijamal@yahoo.com

صادق جمالي

کيلومتر 8 جاده ميانه، گروه نقشه برداري، دانشکده فني، دانشگاه زنجان، زنجان، تلفن : 5152611-0241

Email: jamali@mail.znu.ac.ir

چكيده : امروزه با استفاده از تکنولوژي سنجش از دور مي توان بسياري از پديده هاي طبيعي را مانيتور کرد. يکي از بلاياي طبيعي که کشور ما همواره با آن روبروست، پديده سيل است. تصاوير رادار در مقايسه با تصاوير سنجش از دور نوري به علت توانايي تصوير برداري در هر شرايط آب و هوايي اطلاعات بيشتري را در اختيار ما قرار مي دهد. به همين علت در بررسي ميزان خسارت ناشي از سيل و همچنين مشخص کردن سطحي از اراضي که در زير آب قرار گرفته است استفاده از تصاوير رادار نتايج بهتر و مفيدتري را در بر خواهد داشت. ولي استفاده از تصاوير نوري و تلفيق آنها با تصاوير رادار از لحاظ آناليز هاي بعدي و تفسير بصري و مشاهده نتايج مفيدتر خواهد بود.   در اين مقاله سعي شده اين مزيا بررسي شده و نحوه بکار گيري اين تصاوير مورد بررسي قرار گيرد. از آنجاييکه تصوير رادار براي منطقه اي از کشور در هنگام وقوع سيل ، قبل و بعد آن وجود نداشت، سعي شده مزاياي استفاده از اين تصاوير بررسي شده و از تصاوير موجود لندست TM  براي منطقه اي در شمال کشور، رودخانه سفيد رود در دو تاريخ 1991 و 2002 از اين تصاوير استخراج شده و تغييراتش  در دو تاريخ فوق مورد بررسي قرار گيرد و نهايتا يک کاربرد هنگامي که از تلفيق تصاوير رادار و نوري مورد استفاده قرار مي گيرد را بررسي خواهيم نمود.

Vision Metrology v      و جايگاه آن در صنعت

محمد سعادت سرشت

عضو هيات علمي گروه مهندسي نقشه­برداري و ژئوماتيک، دانشکده فني، دانشگاه تهران

چکيده : عبارت Vision Metrology به معناي اندازه گيري بصري در حوزه نقشه برداري نامي نسبتا جديد بوده اما در يک دهه اخير در حوزه صنعت به ابزاري کاملا شناخته شده تبديل گشته است. از اين رو در اين مقاله با هدف شناسايي اين ابزار، پس از مروري بر مفاهيم اوليه، انواع سيستمهاي VM ارائه و نمونه هايي از کاربردهاي آن نشان داده مي­شود. با توجه به اينکه سيستمهاي VM به اندازه­گيري سه بعدي جسم از طريق تصويربرداري از آنها مي­پردازند مي­توان آنها را در دو حوزه بينايي کامپيوتر و فتوگرامتري بردکوتاه جاي داد. درانتها دو سيستم فتوگرامتري صنعتي غيرآني و نورساختاريافته کدداربعنوان دو سيستم مکمل در VM جهت بازسازي شکل و ابعاد اجسام بزرگ و پيچيده در صنعت معرفي مي­گردد.

v    حدود صلاحيت قانوني مهندس نقشه بردار در نظام مهندسي ساختمان و بررسي وضعيت موجود

دکتر مجيدعباسي استاديار گروه نقشه برداري دانشگاه زنجان

مهندس محسن بهنيان عضو هيات رئيسه سازمان نظام مهندسي ساختمان استان زنجان

مهندس بهزاد عابديني کارشناس سازمان ثبت اسناد و املاک استان زنجان

چکيده : به منظور آشنايي نسل جوان نقشه برداران بالاخص دانشجويان اين رشته با نظام مهندسي ساختمان و جايگاه قانوني مهندس نقشه بردار در آن اين مقاله ضمن باز ارائه قوانين موجود در زمينه صلاحيت هاي پيش بيني شده براي مهندس نقشه بردار ميکوشد تا جايگاه فعلي نقشه برداران در نظام ساخت و ساز کشور را به تصوير بکشد. واقعيت هاي موجود حاکي از اين است که عليرغم پيش بيني هاي صحيح قانونگذار متاسفانه در اين زمينه موانع متعدد مانع از اجراي قانون و تحقق آرمانهاي قانون نظام مهندسي گرديده است. در اين مقاله کوشيده ايم تبعات و مشکلات ناشي از اين مسئله را با ارائه مثالهايي بيان کنيم. در نهايت ضمن تاکيد بر لزوم يافتن راهکارهاي مناسب جهت احراز جايگاه واقعي نقشه برداران از مسئولين محترم امر درخواست شده است با عنايت به اينکه نقشه برداري جزو هفت رشته تخصصي اصلي در نظام مهندسي ساختمان ميباشد در راستاي اجراي قانون بيش از پيش عنايت داشته و اهتمام ورزند.

RTKاهميت v  شبکه در نقشه برداري

دکترجمال عسگري

استاديار دانشگاه اصفهان

اصفهان- ميدان آزادي- دانشگاه اصفهان، دانشکده فني و مهندسي، گروه نقشه برداري

Email : jamal.asgari@gmail.com

 چکيده: امروزه در بسياري از کشورهاي پيشرفته کاربران قادرند با استفاده از شبکه هاي ملي يا منطقه ي که اطلاعات RTK را ارسال مي کنند، تنها با يک گيرندهGPS ( که قادر به دريافت اطلاعات RTK   باشد) به دقت سانتي متري به صورت آني برسند. اين روش سرعت انجام امور نقشه برداري را بسيار بالا مي برد. ايجاد يک شبکه RTK مستلزم هزينه اوليه بالايي است، زيرا ايستگاه ها بايستي نزديک به هم بوده و نياز به سيستم ارتباطي قوي مابين ايستگاه ها و مرکز کنترل براي ارسال اطلاعات وجود دارد. همچنين بايستي تصحيحات به سريع ترين نحو ممکن به کاربران برسد. صرف اين هزينه ها در بلند مدت مقرون به صرفه خواهد بود. در اين مقاله سعي شده است تا ضمن معرفي روش، برخي از جنبه هاي عملي اين روش مورد مطالعه قرار گيرد.

v استفاده از سيستم هاي اطلاعات مكاني GIS در مدلسازي فشار و پايش آب بحساب نيآمده در شبكه هاي توزيع آب شهري

 احمد هجران فر

عضو هيئت علمي دانشگاه آزاد اسلامي تاكستان

معان مهندسي و توسعه شركت آب و فاضلاب استان قزوين

E-mai l: hejran_Eng@yahoo.com

 چکيده : تنوع، پراكندگي و عدم وجود اطلاعات دقيق، صحيح و بهنگام در رابطه با شبكه هاي توزيع آب شهري يكي از مهمترين مشكلات شركتهاي آب و فاضلاب جهت مديريت بهينه شبكه مي باشد. در حال حاضر با توجه به مشكلات بحران آب در كشور، موضوع آب بحساب نيامده كه شامل تلفات فيزيكي و غير فيزيكي شبكه مي باشد از موضوعات قابل توجه براي مسئولين ذيربط مي باشد. از آنجائيكه بر اساس آمار و اطلاعات موجود ميزان آب بحساب نيامده در كشور بدليل فرسودگي شبكه و ساير عوامل در حدود چند برابر استانداردهاي موجود جهاني است، موضوع مديريت بهينه منابع موجود آب از اهميت اساسي برخوردار مي باشد. در اين رابطه، زون بندي شبكه توزيع آب شهري يكي از شرطهاي مؤثر در پايش، نظارت و كنترل آب بحساب نيامده مي باشد. مدلسازي فشار در شبكه و تاثير آن در مقدار و موقعيت نشت موضوع مهمي در مطالعات كاهش آب بحساب نيامده مي باشد. لذا هدف از طرح تحقيق فوق، استفاده از GIS در اخذ، ذخيره سازي، بهنگام سازي، پردازش، نمايش و كاربرد اطلاعات مكان مرجع، در مدلسازي فشار در شبكه آب شهري و نيز مطالعات كاهش آب بحساب نيامده مي باشد.

v    ماهواره هاي با کاربرد در پايش برف و يخ

مير حسن مير يعقوبزاده1         محمد رضا قنبرپور2         ابوالفضل رنجبر3

1-کارشناس ارشد مهندسي آبخيزداري

2- دکتري علوم و مهندسي آبخيزداري، عضو هيأت علمي دانشگاه مازندران

3- کارشناس ارشد سيستم هاي اطلاعات جغرافيايي، عضو هيات علمي دانشگاه تبريز

چکيده : تصاوير و اطلاعات ماهواره اي داراي کاربرد وسيعي در مطالعات مختلف هيدرولوژيکي ازجمله در زمينه برف و يخ هستند. داده هاي حاصل از ماهواره هاي هواشناسي مانند NOAA و MODIS يکي از پر کاربردترين داده هاي سنجش از دور در مونيتورينگ برف و يخ به عنوان منابع مهم آب ميباشند. وسعت کاربردهاي سنجش از دور به دلايل زيادي همچون تکراري بودن تصاوير و امکانات پردازش رقومي اين اطلاعات و ورود داده هاي حاصل به مدلهاي مديريت منابع آب از مزيت هاي منحصر به فرد سنجش از دور ميباشد. داد هاي سنجنده هاي MODIS و AVHRR به دليل قدرت تفکيک زماني بالا ميتوانند به عنوان يکي از مهم ترين متغير هاي ورودي مدلهاي مديريت منابع آب را تامين نمايند.    

v    روش انتخاب سيستم تصوير درايران وکشورهاي همسايه

مهسا مساعدي (دانشجوي کارشناسي نقشه برداري دانشگاه زنجان)

آزاده عبدي صوفي ( دانشجوي کارشناسي نقشه برداري دانشگاه زنجان)

سميرا حسيني بازخانه ( دانشجوي کارشناسي نقشه برداري دانشگاه زنجان)

چکيده: موضوع مورد بحث دراين مقاله سيستم تصويرودرحالت جزئي سيستم تصويردرايران مي باشد که چکيده اي ازآن درزيرآورده شده است:

·    لزوم استفاده ازسيستم تصوير: تصويرکردن يک سطح سه بعدي برروي يک سطح دوبعدي مشکلاتي دربردارد که براي رفع آن از سيستم تصويراستفاده مي کنيم. تعريف سيستم تصويروانواع آن: سيستم تصويرشامل روابطي مفيد مي باشد كه مي توان بوسيله آنها يك سطح سه بعدي را برروي يك سطح دو بعدي تصويركردکه مي شود از انواع آن به سيستم تصوير استوانه اي،مخروطي وصفحه اي اشاره کرد.

·    روش انتخاب سيستم تصوير:دراين باره دانشمندان نظريه هاي متفاوتي دارند و انتخاب آن را به عواملي نسبت داده اند.مانند:خصوصيات موردنياز،محدوده و موقعيت کلي منطقه،...

·    سيستم تصويردرايران:سيستم تصوير ملي ايران  UTM مي باشد اما درموارد خاص از لامبرت نيز استفاده مي شود.به عنوان مثال درتهيه نقشه هاي زمين شناسي و...  

·    مشکلات استفاده از UTM درايران: در UTM بدليل وجود زون هاي مختلف، دونقطه که دريک عرض جغرافيايي اما درزون هاي مختلف هستند مي توانند يک مختصات داشته باشند.که اين مسئله مشکلاتي را براي تهيه نقشه کلي وهمچنين سرشکني مشاهدات به وجود مي آورد.که به عنوان مثالي ازآن به سيستم تصويراستان خراسان اشاره شده است.

·        سيستم تصويردرکشورهاي همسايه : مختصري به سيستم تصويرمورد استفاده درکشورهاي ديگراشاره شده است.

چکيده مقالات برگزيده براي ارائه به صورت پوستري

v    نگاهي فراتر به ماهواره سنجش از دور QuickBird و محصولات آن

فريد اسماعيلي

Website : www.faridesm.tk

E_mail : farid@faridesm.tk

چکيده : امروزه ماهواره هاي سنجش از دور متعددي با قدرت تفکيک و محصولات متفاوت ، تصاوير ماهواره اي را براي کاربرد هاي مختلف ارائه مي دهند. ماهواره سنجش از دور QuickBird با بيشترين قدرت تفکيک در بين ساير ماهواره ها ، بسيار حائز اهميت مي باشد. تصاوير اين ماهواره در 3 سطح تصاوير پايه ، تصاوير استاندارد و تصاوير قائم تصحيح شده با ويژگي ها و کاربرد هاي متفاوتي عرضه مي شوند. به همراه اين محصولات، داده هاي پشتيباني کننده تصاوير که شامل اطلاعات مختلف مورد نياز براي استقاده از تصاوير هستند، در قالب چندين قايل دسته بندي شده ارائه مي شوند. مسلماً آگاهي از مشخصات فني و جزئيات تصاوير و محصولاتي که توسط ماهواره هاي سنجش از دور مختلف ارائه مي گردند، در انتخاب تصاوير جهت دستيابي به اهداف مورد نظرمان و کاهش هزينه هاي اضافي مؤثر خواهد بود. همچنين آشنايي با نحوه سفارش محصولات که يا به طور مستقيم از روي آرشيو تصاوير ماهواره و يا با تعريف مأموريت  براي ماهواره جهت عکسبرداري جديد از منطقه مورد نظر، انجام مي گيرد و چگونگي ارسال مشخصات اين سفارشات، موارد حائز اهميتي مي باشند.

در اين مقاله پس از معرفي ماهواره سنجش از دور QuickBird و محصولات آن، مشخصات فني هريک از اين محصولات از نظر نوع تصحيحات به عمل آمده، دقت تصاوير، ساختار هندسي و... بررسي مي گردند. سپس داده هاي پشتيباني کننده تصاوير و کاربرد هاي آنها معرفي مي شوند. در نهايت نحوه سفارش محصولات و تصاوير ارائه شده توسط اين ماهواره و جزئيات نحوه ارسال آنها بيان مي شود.

v    Uses and Abuses of the Deflection of Vertical In Geodesy

Sara Ghazanfari

BSc student in Geodesy, Department of Surveying, Zanjan University

E-mail:ghazanfari.sara@gmail.com

In this presentation we would like to explain the basic fundamental theory concerning deflection of vertical components and their applications in different area of geodesy and surveying.

There is the local difference between the true zenith (plumb line) and its theoretical vertical direction on a global ellipsoid.

According to the exact point at which the deflection of the vertical applies, we have three definitions:

1. The deflection of the vertical at the geoid

2. Vertical Deflection at the Earth’s Surface

3.Molodenskij’s deflection

The use of deflection of vertical:

1. Transformation of astronomical coordinates to geodetic coordinates

2. Conversion of astronomic azimuth to geodetic azimuth

3. Reduction of vertical and horizontal angles to the spheroid

And the most common abuse of vertical deflections is their neglect in survey reductions and computations.

In geodesy, the final computations are done on the ellipsoid; therefore, it would be necessary to reduce the measurement from the earth surface to the reference ellipsoid. It would not be done properly unless one knows the geoidal heights and it needs to have the deflection of vertical components.

v    ترازيابي دقيق در ايران تاريخچه، تجهيزات، تصحيحات و پيشنهادات

مينا موقر (دانشجوي کارشناسي نقشه برداري دانشگاه زنجان)

E-mail: minamovaghar@gmail.com

فرشته طاهرخاني (دانشجوي کارشناسي نقشه برداري دانشگاه زنجان)

E-mail: f_taherkhani@yahoo.com

چکيده: امروزه از ترازيابي دقيق در انتقال ارتفاعات ملي، بررسي سرعت حرکات قائم پوسته ي زمين، تعيين ژئوئيد با GPS و همچنين در پروژه هاي عمراني استفاده مي شود. دقت معمولي ترازيابي دقيق براي اکثر کاربردهاي آن کافي است، اما در کاربرد هاي جديد آن مثل مطالعه ي حرکات قائم پوسته ي زمين (اهداف ژئوديناميک) بهبود دقت قابل دسترسي از مشاهدات ترازيابي ضروري مي باشد.

ترازيابي در ايران به سه دوره تقسيم مي شود:

فعاليت هاي انجام شده قبل از انقلاب که اطلاعات آن دوره از اعتبار چنداني برخوردار نيست.

فعاليت هاي انجام شده از سال 1357 تا 1375، که نتايج بدست آمده به دليل عدم اعمال تصحيحات داراي خطاهاي سيستماتيک مي باشند. وجود خطاهاي سيستماتيك موجب محدوديت كاربرد شبكه در مطالعات ژئوديناميكي است و اطلاعات شبكه بيشتر براي كارهاي مهندسي و عمراني در تهيه نقشه هاي بزرگ مقياس و كوچك مقياس استفاده مي شود.

 فعاليت هاي انجام شده بعد از سال 1375 که تا کنون به پايان نرسيده است. در حال حاضر حدود 75% شبکه به اتمام رسيده و تصحيحات لازم  تا حد امکان به مشاهدات شبکه اعمال مي شود.

در اين مقاله خطاهاي سيستماتيک از قبيل خطاي انکسار، خطاي اورتومتريک، تصحيح ضريب انبساط طولي بررسي و روش هايي جهت بهبود شبکه ارائه شده است.